Παιδιά από 21 μηνών αντιλαμβάνονται τη δικαιοσύνη!

«Αυτό δεν είναι δίκαιο!» Αυτή η φράση ακούγεται πολύ συχνά στην παιδική χαρά. Από ποια ηλικία όμως τα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν την έννοια της δικαιοσύνης;
Πριν την ηλικία των 2 ετών αναφέρει πρόσφατη μελέτη. «Βρήκαμε ότι μωρά 19  και 21 μηνών έχουν μια γενικότερη προσδοκία της δικαιοσύνης και μπορούν να την εφαρμόζουν κατάλληλα σε διάφορες καταστάσεις» αναφέρουν απόφοιτοι Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις και της Πενσυλβάνια (University of Illinois  & University of Pennsylvania).
Στο πρώτο πείραμα που έγινε,  μωρά 19 μηνών  παρακολούθησαν ζωντανά το παρακάτω σενάριο: 2 καμηλοπαρδάλεις (μαριονέτες) να χορεύουν και έναν πειραματιστή να τις πλησιάζει κρατώντας ένα δίσκο με δύο παιχνίδια και λέγοντας «έχω τα παιχνίδια!!» «ΝΑΙ!» φωνάζουν οι μαριονέτες. Στη συνέχεια ο πειραματιστής δίνει από ένα παιχνίδι στην κάθε καμηλοπάρδαλη ή και τα δύο παιχνίδια στη μία από αυτές. Οι ερευνητές κατέγραψαν το χρόνο όπου τα μωρά παρατηρούσαν τι γινόταν, μέχρι το σημείο που το ενδιαφέρον τους σταματούσε. Παρατήρησαν όμως το εξής: στην περίπτωση της «αδικίας» το ενδιαφέρον των μωρών εστιαζόταν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα ¾ των μωρών κοιτούσαν για περισσότερη ώρα, όταν η μία καμηλοπάρδαλη έπαιρνε και τα δύο παιχνίδια.
Στο δεύτερο πείραμα, μωρά 21 μηνών παρακολούθησαν το εξής σενάριο ζωντανά: δύο γυναίκες να κάθονται, με πολλά παιχνίδια τριγύρω και δύο άδεια πλαστικά κουτιά, το ένα μπροστά από τη μία γυναίκα και το άλλο μπροστά από την άλλη. Ο πειραματιστής είπε: «Ω! Κοιτάξτε όλα αυτά τα παιχνίδια! Ήρθε η ώρα να τα μαζέψουμε» Στη μία περίπτωση μόνο η μία γυναίκα μάζεψε τα παιχνίδια μέσα στο πλαστικό κουτί. Η άλλη δεν έκανε τίποτα. Ωστόσο ο πειραματιστής αντάμειψε και τις δύο. Στη δεύτερη περίπτωση και οι δύο γυναίκες τοποθέτησαν τα παιχνίδια στα κουτιά, και οι δύο ανταμείφτηκαν. Τα 21 μηνών μωρά κοιτούσαν περισσότερο στην περίπτωση της «αδικίας».
«Θεωρούμε ότι τα παιδιά γεννιούνται με έναν σκελετό γενικών προσδοκιών για τη δικαιοσύνη και αυτές οι αρχές και οι έννοιες διαμορφώνονται ανάλογα με τον πολιτισμό και το περιβάλλον που τα παιδιά μεγαλώνουν. Ωστόσο η γενική ιδέα ότι οι πηγές και οι πόροι πρέπει να διανέμονται εξίσου, είναι έμφυτες»  αναφέρουν οι ερευνητές.
Άλλα ένστικτα επιβίωσης μπορούν να επέμβουν. Για παράδειγμα το συμφέρον, η πίστη στην ομάδα, στην οικογένεια, στη φυλή. Είναι όμως πολύ πιο δύσκολο να τηρήσει κανείς την αφηρημένη έννοια της δικαιοσύνης όταν κάποιος θέλει να φάει όλα τα μπισκότα, ή η ομάδα του είναι πεινασμένη. Για αυτό το λόγο χρειάζεται να υπενθυμίζουμε στα παιδιά να μοιράζονται και να εξασκούνται στην πειθαρχία να κάνουν το σωστό/ δίκαιο παρά τις επιθυμίες τους. Οι ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι «το να μαθαίνουμε στα παιδιά να γίνονται περισσότερο ηθικά, δεν είναι τόσο δύσκολο όσο θα ήταν, εάν δεν είχαν έμφυτο το σκελετό των γενικών προσδοκιών για τη δικαιοσύνη».
Αυτή η έμφυτη αίσθηση της ηθικής εξηγεί και τη δύναμη του πρόωρου τραύματος. Εκτός από τη δικαιοσύνη, η έρευνα έχει δείξει ότι τα μικρά παιδιά περιμένουν από τους ανθρώπους να μην βλάπτουν ο ένας τον άλλο καθώς επίσης και να βοηθούν ο ένας τον άλλο όταν υπάρχει κίνδυνος. Εάν παρακολουθήσουν τα γεγονότα που παραβιάζουν τις προσδοκίες τους με ακραίο τρόπο, γίνεται απόλυτα κατανοητό, γιατί τα γεγονότα αυτά έχουν τόσο αρνητικές και μακροχρόνιες συνέπειες.

Φάνια Βιλλιώτη - ψυχολόγος

Πηγή: Psychological Science